श्रीकृष्ण जयंती

श्रीकृष्ण जयंती

श्रीकृष्ण जयंती, ज्याला जन्माष्टमी किंवा गोकुळाष्टमी म्हणूनही ओळखले जाते, हा सण भगवान श्रीकृष्णाच्या जन्मदिवसाच्या निमित्ताने साजरा केला जातो. हा सण हिंदू धर्मातील अत्यंत पवित्र आणि महत्त्वाचा आहे. श्रीकृष्ण जयंती श्रावण महिन्याच्या कृष्ण पक्षाच्या अष्टमीला साजरी केली जाते.

श्रीकृष्ण जयंतीची परंपरा आणि महत्त्व:

1)     पौराणिक कथा:

o   भगवान श्रीकृष्णाचा जन्म: श्रीकृष्णाचा जन्म मथुरेत राजा कंसाच्या बंदीगृहात वासुदेव आणि देवकी यांच्या पोटी झाला. कंस हा देवकीचा भाऊ होता, ज्याला भविष्यवाणी झाली होती की देवकीच्या आठव्या अपत्यामुळे त्याचा वध होईल. त्यामुळे कंसाने देवकीच्या सर्व अपत्यांचा वध केला. मात्र, श्रीकृष्णाच्या जन्मानंतर वासुदेवाने त्यांना गोकुळात नंद आणि यशोदा यांच्या घरी सुरक्षित पोहोचवले.

o   श्रीकृष्णाने आपल्या बाललीला, दुष्टांचा नाश, आणि धर्माची पुनःस्थापना करून आपल्या जीवनकालात अनेक चमत्कार घडवले.

2)     पूजा विधी आणि परंपरा:

o   व्रत आणि उपवास: जन्माष्टमीच्या दिवशी अनेक भक्त उपवास धरतात. हा उपवास दुसऱ्या दिवशी अष्टमी समाप्त झाल्यावर पारणाने संपवतात.

o   मध्यरात्रीची पूजा: श्रीकृष्णाचा जन्म मध्यरात्री झाला होता, म्हणून मध्यरात्री पूजा केली जाते. मंदिरांमध्ये आणि घरांमध्ये भगवान श्रीकृष्णाच्या प्रतिमेची पूजा केली जाते.

o   झुला सजावट: श्रीकृष्ण जयंतीच्या दिवशी लहान मुलांच्या प्रतिमा झुल्यावर ठेवून झुला सजवला जातो. हा झुला सुंदर फुलांनी आणि दिव्यांनी सजवला जातो.

o   कथा आणि भजन: या दिवशी श्रीकृष्णाच्या लीलांचे वाचन केले जाते आणि भजन-कीर्तनाच्या माध्यमातून भक्तीगीत गायले जातात.

3)     सांस्कृतिक महत्व:

o   श्रीकृष्ण जयंती हा सण समाजातील विविध भागांमध्ये उत्साहाने साजरा केला जातो. हा सण कुटुंब, मित्र, आणि समाज एकत्र आणतो.

o   या सणाच्या निमित्ताने विविध सांस्कृतिक कार्यक्रम, नृत्य-नाटिका, आणि रासलीला आयोजित केल्या जातात.

4)     विविधता:

o   भारताच्या विविध भागांमध्ये श्रीकृष्ण जयंती विविध पद्धतीने साजरी केली जाते. उत्तर प्रदेशातील मथुरा आणि वृंदावन येथे हा सण अत्यंत मोठ्या प्रमाणावर साजरा केला जातो.

o   महाराष्ट्रात दहीहंडीचा खेळ विशेष आकर्षण असतो, ज्यामध्ये उंचावर बांधलेल्या माठाला फोडण्यासाठी मानव पिरामिड बनवले जाते.

श्रीकृष्ण जयंती हा सण भगवान श्रीकृष्णाच्या जन्माच्या स्मरणार्थ साजरा केला जातो. हा सण भक्ती, उत्साह, आणि आनंदाने भरलेला असतो. भगवान श्रीकृष्णाच्या लीलांचे स्मरण करून भक्तगण त्याच्या उपदेशांचे पालन करण्याचा संकल्प करतात. विविध धार्मिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांमुळे हा सण विशेष बनतो आणि समाजातील एकात्मता आणि प्रेमाचे प्रतीक ठरतो.