रक्षाबंधन हा सण भारतात अत्यंत महत्त्वाचा आणि लोकप्रिय आहे. हा सण श्रावण महिन्यातील पौर्णिमेला साजरा केला जातो. रक्षाबंधन हा सण बहीण आणि भावाच्या अतूट नात्याचे प्रतीक आहे. या दिवशी बहिणी आपल्या भावाच्या कलाईला राखी बांधून त्याच्या दीर्घायुष्य आणि सुख-समृद्धीसाठी प्रार्थना करतात, तर भाऊ आपल्या बहिणीचे रक्षण करण्याचे वचन देतो.
रक्षाबंधनची परंपरा आणि महत्त्व:
1) इतिहास आणि
पौराणिक कथा:
o द्रौपदी आणि
श्रीकृष्ण: महाभारतात, श्रीकृष्णाने आपली बोट
कापली तेव्हा द्रौपदीने आपल्या साडीचा एक तुकडा फाडून त्यांच्या बोटाला बांधला.
त्यानंतर श्रीकृष्णाने द्रौपदीला वचन दिले की तो सदैव तिचे रक्षण करेल.
o रानी कर्णावती
आणि हुमायूँ: मेवाडच्या राणी कर्णावतीने मुघल बादशाह
हुमायूँला राखी पाठवून आपले राज्य वाचवण्यासाठी मदतीची याचना केली. हुमायूँने
राखीचा सन्मान ठेवून तिचे रक्षण केले.
2) पूजा विधी:
o रक्षाबंधनच्या
दिवशी बहिणी आपल्या भावाला ओवाळून त्याच्या कलाईला राखी बांधतात.
o राखी
बांधल्यानंतर बहिणी आपल्या भावाला मिठाई खाऊ घालतात आणि त्याच्या दीर्घायुष्याची
प्रार्थना करतात.
o भाऊ आपल्या
बहिणीला भेटवस्तू देतो आणि तिचे रक्षण करण्याचे वचन देतो.
3) सांस्कृतिक
महत्व:
o रक्षाबंधन हा
सण फक्त भाऊ-बहीण यांच्यातील नातेच नव्हे तर कुटुंबातील प्रेम, विश्वास आणि
एकात्मतेचे प्रतीक आहे.
o या दिवशी लोक
नवीन कपडे घालतात, गोडधोड पदार्थ तयार करतात, आणि एकत्र येऊन सण साजरा
करतात.
4) समाजातील
भूमिका:
o रक्षाबंधन हा
सण केवळ हिंदू धर्मीयांपुरता मर्यादित नाही तर भारतातील विविध समाजांमध्ये देखील
साजरा केला जातो.
o अनेक ठिकाणी,
रक्षाबंधन
पर्यावरण संवर्धनासाठी आणि समाजातील सुरक्षा व ऐक्याच्या प्रतीक म्हणून साजरा केला
जातो.
5) आधुनिक काळातील
रक्षाबंधन:
o आजच्या काळात
रक्षाबंधन इंटरनेटच्या माध्यमातून देखील साजरा केला जातो. दूर असलेल्या भाऊ-बहिणी
ऑनलाइन राख्या पाठवतात आणि व्हिडिओ कॉलद्वारे एकमेकांना शुभेच्छा देतात.
o हा सण साजरा
करण्याच्या पद्धतीत आधुनिकता आली असली तरी त्याचे महत्त्व आणि भावना कायम आहेत.
संक्षेप:
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा